Kamuoyu araştırma kuruluşu IPSOS, 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerine yönelik bir araştırma gerçekleştirdi. ‘6 Şubat Kahramanmaraş depremleri’ araştırması, IPSOS Anti Kriz Monitöründen derlendi. Araştırma 18 yaş üstü İBBS 1 düzeyinde 6 Şubat depremlerinden etkilenen 10 il hariç diğer illerde nüfusu temsil eden 800 birey ile 20-23 Şubat 2023 tarihleri arasında online anket yöntemiyle gerçekleştirildi.
“Lütfen gün boyunca hissettiğiniz diğer duyguları belirtir misiniz?”
Yapılan araştırmaya göre, Kahramanmaraş depremlerinden sonra toplumun yüzde 40’ı için depremin Türkiye’nin en önemli sorunu olduğu öne çıkıyor. Katılımcılara sorulan ‘Sizce şu anda Türkiye’deki en önemli sorun nedir?’ sorusuna cevap olarak doğal afet, koronavirüs ve ekonomi başlıkları öne çıkıyor. Katılımcılar tarafından Eylül 2021’de ekonominin en önemli sorun olarak görülme oranı yüzde 62 iken, Ocak 2023’te bu oran yüzde 87 düzeyine çıkmış durumda. Ancak 6 Şubat’ta yaşanan depremlerin ardından ekonominin sorun olarak görülme düzeyi 7-16 Şubat haftası yüzde 44’e düşerken, 20-23 Şubat’ta tekrar yüzde 47 düzeyine çıkmış durumda.
7-16 Şubat haftası doğal afetin en önemli sorun olarak görülme düzeyi yüzde 42 iken, 20-23 Şubat’ta yüzde 38 düzeyinde gerçekleşti. Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınının en önemli sorun olarak görülme düzeyi Eylül 2021’de yüzde 23 iken, Ocak-Şubat 2023 döneminde bu oran yüzde 0 düzeyine gerilemiş durumda.
Deprem endişesi
‘Yaşanan depremlerin ülke ekonomisine nasıl bir etki yapacağını düşünüyorsunuz?’ sorusuna ise her 10 kişiden 8’i yaşanan bu depremin ülke ekonomisini olumsuz etkileyeceğini düşünüyor. Marmara Depremi için bireylerin endişesi oldukça yüksek. Her 10 kişiden 8’i bu konularda oldukça endişeli. ‘İlinizde bir deprem olması konusunda ne kadar endişelisiniz?’ sorusuna ise katılımcıların yüzde 56’sı çok endişeliyim, yüzde 27’si oldukça endişeliyim, yüzde 14’ü pek endişeli değilim, yüzde 2’si ise hiç endişeli değilim cevabını veriyor. Olası İstanbul Marmara Depremine yaklaşımınıza dair ekrandaki ifadelerden hangisi sizin için en uygundur?’ sorusuna ise katılımcıların yüzde 81’i öncesine göre daha fazla endişeliyim, yüzde 18’i öncesiyle aynı seviyede endişeliyim, yüzde 2’si ise öncesine göre daha az endişeliyim cevabını veriyor.
Bugün toplumun yarısı yorgun ve endişeli. Aynı zamanda üzgün ve bıkkınlık duyguları da öne çıkan diğer duygular arasında yer alıyor. Bireylerin belirttiği tüm duygulara bakıldığında toplumun çoğunluğunun en az bir olumsuz duygu belirttiğini, olumlu bir duygu ya da his belirten kişilerin ise oranının sadece yüzde 35 olduğu görülüyor. Katılımcıların yüzde 92’si ise gün boyu endişeli, bıkkın, öfkeli, kuşkulu, incinmiş gibi olumsuz ifadelerde bulunuyor. Yapılan araştırmaya göre, bugün için bireylerin sadece yüzde 8’i herhangi bir STK’ya ya da derneğe üyeyken, şu an için üye olmayan bireylerin dörtte biri derneğe veya STK’ya üye olmayı düşünmeye başlamış. Katılımcıların yüzde 92’si ise herhangi bir STK ya da derneğe üye olmadığını belirtti. Herhangi bir STK veya derneğe üye olmayanların yüzde 40’ı üye olmayı düşünmezken, yüzde 26’sı üye olmayı düşünüyor, yüzde 35 ise fikrinin olmadığını belirtiyor.
Marmara depremi korkusu
Yasını tutmaya devam ettiğimiz ancak bir yanda da aynı faciayı tekrar yaşamamak üzere tartışmaya başladığımız Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden 20 gün geçti. Deprem felaketi ülkemizin en önemli sorunları arasına yerleşti.
Her on kişiden dördü ülkemizin en önemli sorunu doğal afetlerdir demeye başladı. Tabi bu büyük acıya rağmen hala toplumun yarısından fazlası en önemli sorun olarak ekonomiyi görmeye devam ediyor, bunu da atlamamak gerekli. Ekonominin hala bu kadar büyük bir sorun olarak görülmesinde depremin de ekonomiye ek olumsuz etki yapacağı endişesinin de payı var. Her on kişiden sekizi bu şekilde düşünüyor.Her on kişiden sekizi yaşadığı şehirde bir deprem olmasından endişe duyuyor. Yine benzer oranda bir kitle bilim insanlarının uyardığı muhtemel Marmara depremine dair eskisine oranla daha yüksek bir tedirginlik içinde.
Pandemi, enflasyon derken toplum uzun bir süredir genellikle olumsuz duygular içinde. Yine de gün içinde kendisini mutlu hisseden bir kitle vardı, Ocak ayında bu oran %27’ye kadar çıkmıştı. Arka arkaya yaşadığımız depremler, kaybedilen canlar toplumda bir süredir yaygın olan olumsuz duyguları daha da arttırdı, mutluluk duygusunu ifade edenlerin oranı da %8’e kadar geriledi. En yoğun hissedilen duygular endişe, yorgunluk ve üzüntü.
Deprem sonrasında bireyler destek için seferber oldular. O dönemde kurum ve kuruluşların oynadıkları rol öne çıktı, çünkü bireysel olarak başa çıkabileceğimiz bir olay değildi karşımızdaki Araştırmamıza katılanların sadece %8’i bir sivil toplum kuruluşuna üye. Depremler sonrasındaki toplumsal deneyim, geri kalan %92’lik kesimde her dört kişiden birini gelecekte bir STK’ya üye olma düşüncesine yönlendirdi.
Toplumda devlet kurumları haricinde sivil toplum kuruluşlarının da yaygın ve güçlü olmaları çok kritik. İyi gitmediğini düşündüğümüz pek çok konuda yasal düzenlemeler mevcut olduğu halde sonuç alınamayabiliyor. Bunu, bina yapım kurallarının by-pass edilmesi ve depremde binlerce cana mal olan binaların yapılmasına olanak doğmuş olması ile bir kez daha gördük. Pek çok alanda daha iyi sonuçları “hataları kontrol ederek”, “yasaklar & cezalar üzerinden ilerleyerek” bir yere kadar elde edebiliriz, asıl amacımız hep birlikte “hatasızı üretmek” olmalı. Bunun için bilinçli bireylere ve örgütlü topluma ihtiyacımız var.